Tja kawb'al te qpoj

J-alche tey kb'inal tu' tz'alu:

J-sitio lu ntzaj tq'o' q'umb'aj tumal tib'aj nkub' Tmij te Yiwina ti Qpoj tej Tja Nintzaj Kawb'al te California, B'ajtzb'al tnom te Alameda.

B'a' ttiq'ay q'umb'aj tumal tib'aj:

• Tiq'ch tten ex qaj ti Ntema tej Tja kawb'al te Yiwina ti' Qpoj
• Qaj Tja kawb'al Xnaq'tza' te Lepch cheyta che qaj Nutz' kwal (Qaj nutz' kwal te 18 ab'q'ij)
• Qaj ch'uq luqa ete' te che qaj nutz' kwal tjaq'x ex ti'jxa tzuj uj luj il tkub'
• Qaj aq'masab' choj koj attqa te che qaj nutz' kwal ete'k'a toj t-xob'lil

Qaj tiq'ch jala b'a' tkub' b'int tz'alu:

• Cheyax jun u'j te ti' uj nb'ajta jun il te yiwina tu'ja Tja kawb'al.
• J-enlace chi' kab't tchq'ajlaj at te ont che qaj nutz' kwal ex qaj che chman.

Qaj tiq'ch jala tey mixb'a tkub' tb'incha' tz'alu: 

• Ettiq'ay jniy cheyb'aj at ttxola
• Nojsalk'axta mo q'olk'axta toj xk'utz'ib' qaj paq u'j toj ja Tja kawb'al te Yiwina te che qaj Nutz' kwal

Jkloj lu at tq'umb'aj tumal tib'aj: 

• Alche qo'ya
• Jntajb'e' ja Tja kawb'al tej Yiwina
• Al njatz chik'ajax toj ja Tja kawb'al te Yiwina

1. ¿Al jnok te Tja kawb'al te Yiwina te che qaj Nutz' kwal?

Ja tja kawb'al te Yiwina qpoj ja jun nkub' tmij tej Tja Nintzaj kawb'al te California, B'ajtzb'al tnom te Alameda, tej otzaj tq'o' ja tenb'al ja tchajsa toj tkwent te ab'ilta che qaj il nokx smontat che qaj kwal okub' chila jun chil. Qaj nche'x xi'mat at chtxola toj ja tja kawb'al nchi tzaj tz'ib'at toj  Código te Tb'anal ex qaj Yub' uj ntzaj tzyet ja Kloj 602.

2. ¿Achej ntajb'e' te  ja Tja kawb'al te Yiwina te Qpoj?

Ja ntajb'e' ja Tja kawb'al te Yiwina Qpoj okub' b'isat tu' ja kawb'al te jatzana toj ja  kloj 202 tej Código te Tb'anal ex qaj Ch'uq. Ja kawb'al nik'u'nk'a toj ja kloj lu tej código qa qaj xi'mb'al ot chi kub' b'isat tu'j Tja kawb'al te Yiwina ilti'j kxe'l b'inchet jkolb'al ex cheyxta at ttxola twitz chqil ex tej njtz' kwal qa otz'okx te yolal tuya ja Tja kawb'al. Nayet qa qaj ajkawal teja Tja kawb'al lu ntzaj chona qaj ntajb'e' tej cheyxta jaxax ex klolakta te chqil, j-ilxax ti'j te q'umxta tu' tchaj jika qaj ixnin tej nb'aj yajlet ex jnintzaj ntajb'e' tej nutz' kwal. Juxsamaj uj qa jun ajkawal ot kub' tb'isa ja njapal b'aj, ja tja kawb'al ktza'l ex kwel t-xi'ma ja ti' ktemalj jtiq'ch toj junt q'ij tej nutz' kwal. Ja nkub' b'isat tib'aj tzuj ti' ja ntzaj ab'it, netz q'anb'al ex ab'ib'tz tu' tetz ti' jnutz' kwal ilti'j k'okal tq'o' ti' tnab' qaj ntajb'e' nintzaj tej nutz' kwal, k'okal ti' tkwent ti'j tzuj te leya ex b'a'nxax te che qaj jakax tej nkub' b'int. Ja u'j jatuma b'a' tok lapey nokx tsmo' jun tilay ja jun joniyk'ax tuya ja kxe'l tzyet junt maj te onxta tej nutz' kwal  te q'olk'ate te jun tuya tib' b'a'nxax taq'anan ex nkub' tb'i' jkawb'al tej te tnajaj ex jkoj.

3. ¿Al b'a' tpon toj ja Tja kawb'al te Yimina te che qaj Nutz' kwal?

Jun nutz' kwal qjawal jlet toj ja Tja kawb'al te Yiwina teja chqil la alxa jun xjal nutzx twitz 18 ab'q'ij toj ja amb'il uj tkub' tb'incha' jun til titzaxsa ntzaj tq'uma ja kawb'al. Choj qaj ultama ab'q'ij, ja kawb'al otxi' b'inchett te ch'iklakta qa jun xjal te 14 ab'q'ij mo masx matijt ot kub' tb'incha' qaj til nintzajsa b'a' t-xi' aq'unat toj jun tja kawb'al te il te che qaj maxjalt mya'ntza noq qjawal jlo' yol ti'j toj ja Tja kawb'al te Yiwina.

Ja kloj at q'umb'aj tumal tib'aj:

• Qaj nchi aq'anan ex xi aq'anal toj tja kawb'al
• Nintzaj aq'anal te toj tja nik'ub' u'j
• B'inchal tu'j jnutz' kwal/qaj mamb'aj
• Qaj meltz'ul yol
• Qaj nintzaj kawal te tzaqpib' lepch yol ti'j te qpoj
• Qaj mamb'aj mo qaj k'ojlal
• Te tu' tokx chqil chi'j qaj tten ex qaj tz'ib'b'al

¿Alj aq'anal tej tja kawb'al toksa toj jun il te yiwina te qpoj? 

Xi aq'anal tej tchq'ajlaj tej tja kawb'al lu ju' ttenk'a tuyaj:

• Lepch cheyta, jaj ntiq' q'umb'aj toj ja tchq'ajlaj tej tja kawb'al toj ja ntema
• Xi tz'ib'al tej tchq'ajlaj tej ab'ib' yol, jaj njaw b'inchantat jun tqanil tz'ib'a ti'j ot b'ajta toj jtja kawb'al ex jax ju'xa nkub' tk'u' qaj paq u'j toj t-xaq u'j.
• Jniy pa'lta toj tja kawb'al, jaj ntzaj q'umat tumal te ju'n yol ti'j ot tzaj q'umat toj tja kawb'al.

¿Al nxi aq'unat qaj il te yimina te qpoj? 

Toj ja Tja kawb'al te Yiwina, xi Ajkawal tej Tja nik'ub' u'j ex qaj te b'inchal tu'j chmo'nk'a nokx chyek'a je'j xjal toj koj tej Tnom te California. Qaj b'inchal u'j lu nokx chyek'a qaj il ti'j nutz' kwal ot jaw jlo' yol ti'j te tu' tkub' tb'incha' jun til.

Ja nkub' Tmij te Yiwina tej Tja nik'ub' u'j tej Nintzaj ajkawal tej Tja nik'ub' u'j:

2500 Fairmont Drive, 3er piso, San Leandro, California 94578
Yolb'il: (510) 667-4470.

¿Al nokx yolal ti'j nutz' kwal ex qaj te tnajaj?

Q'a nutz' kwal ex qaj te tman at choklen te tu' chokx yek'at tu' jun b'inchal u'j. Qa mlay tz'okx chjet jun b'inchal u'j tu'j nutz' kwal, aj jattzuj Tja kawb'al k'okal ch'ikat jun. Toj jb'ajtzb'al tnom te Alameda, ja Tja nik'ub' tu'j xi Klol te Chqil Xaxta tten nok ch'ikat te yek'lakxta tej nutz' kwal. Qa tej Klol te Chqil mlay b'int tu' tokx tyek'a jnutz' kwal tu' jun q'o'j te ntajb'e' (titzatzuj, qa mast te jun nutz' kwal lu yol njaw jlo' ti'j ti' jun til ti'jx tzuj ot b'ajta), k'okal ch'ikat jun b'inchal u'j chjo'. Qa toj alche jun amb'il ja Tja kawb'al ma japal b'aj tu' qa qaj mamb'aj tej nutz' kwal b'a' tokx tchjo' qaj taq'a xi b'inchal u'j, ja Tja kawb'al b'a' tex tq'uma che qaj mamb'aj te tu' tokx ch-chjo' qaj taq'a xi b'inchal u'j. Ja nkub' Tmij te Yiwina tej Tja nik'ub' u'j tej Klol te Chqil lu tku'x toj Ja' te Tja kawb'al te Qpoj toj 2500 Fairmont Drive, San Leandro 94578.

¿At meltz'ulk'ata yol tkub' toj Hay ja Tja kawb'al te Yiwina te Qpoj?

Ja tja kawb'al lu nok lamet tu' kawb'al te tu' t-xi' tq'o' jun meltz'ulk'ata yol te jun nutz' kwal mi nyola toj tyol me'x xjal mo at t-il te ab'il. Ja tja kawb'al ntajb'e' tu' tb'inta naj qama tajb'e' jun meltz'ulk'ata yol.

¿Alcheqch qaj u'j nche'x aq'maset qaj nintzaj kawal te tzaqpib' lepch yol ti'j te qpoj?

Qaj nintzaj kawal te tzaqpib' lepch yol ti'j te qpoj nxi' chaq'masa' nimk'a aq'unt toj Tja kawb'al te Yiwina. Ujtza jun nintzaj ajkawal ma kub' ttzyu' jun nutz' kwal, jun nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j nkub' t-xi'ma qa tej nutz' kwal k'elatz tzaqpet. Tuyatza tqen ja u'j njaw b'inchet tej policía mo toj ja q'umb'aj tumal te jun til, xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j jax ju'xa netz tq'uma b'a' yol qama tz'okx yek'at qaj teqatz ti' jun til (nok tb'i te qanb'al) toj j-tja kawb'al en el tribunal.

Jun nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j lu at toj chqil qaj ab'ib' yol te onxta tej tja kawb'al tuya q'umb'aj tumal tib'aj jun il titzaxsa nokx qanat toj tja kawb'al. Qama japal b'aj qa tej nutz' kwal okub' tb'incha' jun til, xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j ilti'j kwel tnik'u' jun joyb'al te xjal ti'j nutz' kwal, chuyax tzun qaj yol b'a' ntzaj q'umat te tej k'ojlab', nok q'umat ex nxi' q'umat yol tej nutz' kwal.

Jun nitzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j niy cheyta chqil qaj nutz' kwal luqa tzaqpi' chten lepch yol chi'j, qatzala toj jun ja te yub', jun ranch mo kab't ja' noq tiq'chk'at tten te najb'al. Ja tja nik'ub' aq'unt te tzaqpib' lepch yol ti'j jax ju'xa nxi' lape ex nkub' tnik'u' chqil qaj ja' te ab'ilxta jatzana te che qaj nutz' kwal. Tetza plaj te tej tten lu, ja tja nik'ub' aq'unt te tzaqpib' lepch yol ti'j qpoj tej b'ajtzb'al tnom te Alameda okub' tb'incha' nimk'a programa te onxta toj ja k'ojlab', nok q'umat ex nxi' q'umat yol che qaj nutz' kwal tjaq cheyb'aj te.

Ja tja nik'ub' aq'unt te tzaq'b'eb' lepch yol ti'j qpoj lu at toj ja Tchq'ajlaj che qaj Nutz' kwal, 2500 Fairmont Drive en San Leandro. Ja tajlal yolb'il te chqil tej tja kawb'al te tzaqpib' lepch yol ti'j te qpoj toj (510) 667-4970. Jatzatzuna b'a' tknet q'umb'aj tumal noq lepcht tu'nay, tuyax tzuj b'iyb'al tej nintzaj ajkawal te tzaqpib' noq lepcht ch'iklak te tu' tiy cheyb'aj jun nutz' kwal tumalxax. Te tu' ttiq'ay kab't q'umb'aj tumal tib'aj tzuj tzaqpib' lepch yol ti'j tej b'ajtzb'al tnom te Alameda, q'o'nk clic tzalu{.

Tja nik'ub' aq'unt te tzaqpib' lepch yol ti'j tej b'ajtzb'al tnom te Alameda

¿Nchiten qaj mamb'aj mo qaj k'ojlal choj qaj ab'ib' yol tej tja kawb'al te yiwina te qpoj?

Ntajb'e te tu' qaj mamb'aj mo qaj k'ojlal te tu' chkub'ten choj qaj ab'ib' yol tej tja kawb'al te yiwina te qpoj. Ja Tja kawb'al b'a' tajb'en te qaj aq'masab' tumalxax te tu' tok cheyj te qa qaj mamb'aj mo qaj k'ojlal chitemal. Aj, qa tej ajkawal nxi' tb'i' qa tej b'a' te tej nutz' kwal jaj qachej mamb'aj mo qaj k'ojlal mi nchiten mo qa at jun penasa kb'inal tu' at elpenina te che qaj mamb'aj mo qaj k'ojlal ex nxi' yolat chuya qaj tja kawb'al, b'a' t-xi' q'umat che te tu' chten ti' jun plaj mo te jun tumalxax te che qaj ab'ib' yol

¿Chqil b'a' chokx choj qaj ab'ib' yol te yiwina te qpoj ex qaj u'j che qaj tja kawb'al che qaj nutz' kwal?

Toj chqil, chqil lu tetzsa xe't choj qaj ab'ib' yol te che qaj nutz' kwal. Aj, ja Tja kawb'al netz t-xo', qa qaj plaj at jun nchajb'e' txuk ex b'a' tokx yolat ti' jun il tekax. Qa jun nutz' kwal ma jaw jlo' yol ti'j chi'j qaj nintzaj til toj ja Tja kawb'al te Yiwina, chqil b'a' tokx tzaqpet toj tchq'ajlaj tej tja kawb'al. Che'nkx WIC 707(b) te tu' ttiq'ay kab't q'umb'aj tumal mast tumalxax.

Qatza lu matz'okx ttzaqpi' te tu' tokx ti' chqil ti'j ja il toj tne'l, q'a nutz' kwal b'a' tokx tqana ja netz xe't tej chqil ex ja q'um tumal at teja jun ch'inch'a at ttxola teqa tej tu' tokx nokx ttx'oma te tu' tej nutz' kwal netz ti' jun yol tib'aj il tojk'a ex mya' tumal tten. Jun tkub' twitz il jax ju'xa b'a' tokx tqana jtu' tetz xe't chqil ex ja netz q'umat tumal uj tokx q'umat jaxax, jaxaxtzuj ujqa tej xjal ja nkub' ichintat te jun il te qitb'al ex nutz'x twitz 16 ab'q'ij. Toj junt plaj, jun ttzqi' ti ot b'ajta b'a' tokx tqana te tu' tokx tzaqpet toj ab'ib' yol te che qaj xjal nxi' q'o' onb'al toj chqil j-amb'il qa tej tzqilta ti ot b'ajta lu tokx q'umta jaxax.

Ja kawb'al te tu' tokxay chi'j qaj u'j te tja akwb'al tej nutz' kwal nok q'o' tajlal juxsamaj chiw qaj xjal at choklen te qanxta qaj nchipon b'aj che qaj paq u'j. Kab't xjal mi nchi okx ch'ikat tumalxax toj ja u'j jatuma tz'ib'ak'ax b'a' tokx tqana te tu' tok tcheya qaj tz'ib'wax; aj, jun qanb'al ilti'j kwel tyek'a qa tej onb'al te chqil npok k'ulb'aj j-il ekub' tb'incha' jnutz' kwal, qaj nchi kub' ichintat, qaj echil ti eb'ajta mo chqil tetza chqilk'ax. Tetza che qaj il chiw choklen, j-policía b'a' tjatz tq'uma tb'ij nutz' kwal qa lu q'i' 14 ab'q'ij mo nimx.

Tej kloj lu at q'umb'aj tumal tuya tib'aj:

• Ti ntema te tu' taq'una tib'aj jun nutz' kwal tu'j Tja kawb'al te Yiwina
• Qaj noq tiq'chk'a ntema
• Alcheqch qaj tkub' luqa ete'k'a te tej tja kawb'al toj k'ojlab', nok q'umat ex nxi' q'umat yol tej jun nutz' kwal
• Ti' alche tekax ja Tja kawb'al te Yiwina tej Tja kawb'al te Sb'ub' te che qaj Maxjalt
• Qaj il jatuma b'a' tok q'umat te jun nutz' kwal qa maxjalt

1. ¿Ti' nex jun Il te Yiwina te Qpoj tu'j tten te yolxta il?

Kumnatza ch'int nkub' yek'at jun u'j jatuma tz'ib'lak tiq'ch te ti' nb'et taq'unt jun nutz' kwal tu' jun tten te Yiwina. K'okal tcheyana nimk'a tten te nkub' xi'mat ex qaj ntema at choj qaj tten lu. 

2. ¿Ti tten ntzaj tzyet jun il te yiwina te qpoj?

Ujtza jun nintzaj ajkawal te policíanaq' yolal tuya jun nutz' kwal nxi' tb'i' qa ot kub' tb'incha' jun til, ja nintzaj ajkawal at nimk'a ntema tu' tib'aj ti tten uj t-xi' cheyat jnutz' kwal lepchtza ti'j te qa tej nintzaj ajkawal nxi' tb'i' qa jaja b'a' te tej nutz' kwal ex ja koj:

• Tzaqpib' te nxi' q'umat te tu' mi tsenta junt maj toj tenb'al, toj jatuma nkub' ten mo toj ja Yub' te nkub' Kuyat tej jatuma nokx Qpoj toj Tze'
• Kxe'l q'i' jnutz' kwal toj jun programa toj koj mo toj Ja' che Kwal te che qaj kwal nchi b'aj ya't ex nchi chaj cheyat.
• Tz'ib'k'axta jun txokb'il ex te b'inchalk'ata qa tej nutz' kwal mo qaj mamb'aj k'okal chsqita jun nokx chq'om chib' te tu' chkub' ten twitz jun nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j toj Ja' te Qpoj
• Kxe'l q'i' jnutz' kwal toj Yub' te Kuyb'al tej Ja' te che qaj Nutz' kwal

3. Kuyb'al ex joyb'al

 Qa tej nutz' kwal otxi' q'i' toj ja Yub' te Kuyb'al tej Ja' te Qpoj, xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j ch'ikb'atz ilti'j kxe'l tjyo' qaj tiq'ch tten ex qaj kub' b'inchet joniyk'ax tuya ja tyol jnutz' kwal tuya xi nintzaj ajkawal. Mintzuj chi'j qaj il jatuma at jun kuyb'al nok chq'et te tej yek'b'aj tej teqatz noqxax tumalk'a, xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j jax ju'xa at nimk'a ntema chkub' tuyatza lepch ti' alche xi'mb'al kwel b'isat tuya q'a nutz' kwal. Xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j b'a':

• B'inchanx jtqanil toj Kuyb'al: tzaqpib' ex nxi' q'umat tu' mi tsenta junt maj. Qa te xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j ma kub' t-xi'ma te b'isk'ata kab't malb'al qa  q'umxta tej nutz' kwal mo q'olakxta toj junt tja q'oltzta onb'al toj koj, xi nintzaj kawal okub' tb'isa te tziyxta nimk'a qaj tten tib'aj tzuj il eb'aj ex q'a nutz' kwal ex qa tej tten te Yiwina jaja nxi' b'inchantat tumalxax te tej nutz' kwal.
• Q'olakxta tej nutz' kwal toj niy cheyb'aj minti' ttxola. Kab't ntema te Tzaqpilakxta jaj te q'olakxta tej nutz' kwal toj tzaqpib' noq lepcht yol li' nti' ttxola. Twitz tzuj kuyb'al tuya q'a nutz' kwal ex qaj te tman, xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j b'a' tkub' tnik'u' qaj yol te ti ktemal toj ab'ib' yo te che qaj nutz' kwal. Qaj yol nxi' q'umat b'a' tokx tsmo' te tu' tpon toj tja xnaq'tzb'al, nchi ten toj programa tojx koj te onlakta te b'inchalxta ch'int jte leya, jte leya ex qaj tey oknina ex toj aq'unt te xjal ex niy cheyb'aj. Ja tzapib' mi nti' ttxola toj chqil at jun nwe' te qaq xjal. Qa uj tpon b'aj ja amb'il q'a nutz' kwal ot tz'ok tnojsa' tuya tb'anal chqil qaj u'j, jtzaqpib' lepch yol ti'j mi nti' ttxola kpomal b'aj. Qa teq'a nutz' kwal minti' tb'anal toj ja 6 xjaw, xi nintzaj ajkawal lepch yol ti'j b'a' tnej toj jyek'b'al te jun qanb'al.
• Tzaqpilakxta tej tqanil te tej yek'b'al che qaj teqatz at chtxola. Ja ti b'a' ttema npon b'aj jaj te tu' taq'unay tuyaj yek'b'al te teqatz at chtxola, tzqi' titza "qanb'al". Ja qanb'al nokx tzaqpet toj ja Tja kawb'al tej Nintzaj kawal tej Tja nik'ub' u'j te yek'lakxta jun qanb'al twitz jtja kawb'al.

4. ¿Tu' taqa luj nutz' kwal tzyu'nk'a toj Ja' te che qaj Nutz' kwal? 

Uj tkub' tziyat ti jala nb'aj te b'isk'ata, ja nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j jax ju'xa ilti'j kwel t-xi'ma ja tkuyb'al te tzaqpib' ti'j nutz' kwal mo te tu' tkub' ten toj ja Ja' te Qpoj. Ja kawb'al netz tq'uma tej nintzaj ajkawal te tzqpib' lepch yol ti'j te tu' tetz tzaqpet naj ja nutz' kwal toj chk'ojlab' qaj mamb'aj, jun k'ojlal mo jun tarmana tchajsa toj tkwent, mintzuj ti' jun mo mast chi'j qaj kab't tu' taqa:

• Q'a nutz' kwal mi nal jun tman, k'ojlal mo maxjalt tchajsa toj tkwent ja jun at tipomal mo nokx tq'om tib' te k'ojlal mo te cheyxta tej nutz' kwal.
• Q'a nutz' kwal minti' tnajb'al menoqat jun ti b'a' ttema tej tqanil
• Ja tjaj nutz' kwal mya' tumal ex q'a nutz' kwal lu tzyu' te mi nxi' cheyat mo te yajlab'
• Ja k'ojlab' kxe'lxten teja at-xax ilti'j te klolakta tej nutz' kwal mo te klolakta junt xjal mo qaj te
• Q'a nutz' kwal kwel naj
• Q'a nutz' kwal okub' tnajsa' jun netz q'umat toj tja kawb'al te che qaj nutz' kwal.
• Q¿a nutz' kwal juxsamaj at t-xob'lil ti' t-xumlal te chqil.

Tuyax tzuj ti'j il teqa tej nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j nkub' tkuya te q'olakxta tej tqanil tej nitzaj ajkawal tej tja nik'ub' aq'unt, xi nintzaj ajkawal lux b'a' tb'int tu' tetz tzaqpet mo te tzyulk'ata tej nutz' kwal. Qa tej nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j okub' tb'isa ti'j nutz' kwal ti'j niy cheyb'aj toj ja', q'a nutz' kwal ex qaj mamb'aj, xi k'ojlal mo xi maxjalt tchajsa toj tkwent ilti'j k'okal tsqita jun nkub' yolat tz'ib'ak'a te tu' tkub' ten ex kwel tkuya chqil qaj yol ntzaj q'umat te tej tzaqpib'. Qaj yol ntzaj q'umat joniyk'ax tuya ja niy cheyb'aj nti' ttxola, b'ix b'a' tok mas tzyu'. Ja kuyb'al te niy cheyb'aj toj ja' b'a' tokx tzaqpet qa tej nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j q'olb'e'nkx, tz'ib'wax ja ja' ex ja ja' te twatb'al jnutz' kwal ex chmom qaj te titzatza techal ti'j il.

Qa okub' xi'mat jkuyb'al te tu' mi tz'etz tzaqpet, q'a nutz' kwal b'a' tkub' tzyet te mya' k'iyal tib'aj 48 amb'il, chuyax tzun qaj q'ij taj tej tja kawb'al mya' tokx toj chemb'il (qaj q'ij uj njawal b'aj smant ex qaj q'ij te ninq'ij). Aj, jun nutz' kwal b'a' tkub' tzyet toj nimk'a q'ij qa otz'okx yek'at jun qanb'al toj ja Tja kawb'al te Yiwina mo qa ochi okx yek'at qaj teqatz (jun nokx qb'et) toj ja tja kawb'al che qaj maxjalt.

5. ¿Tijalaj jun Qanb'al te Yiwina te Qpoj?

Ti' s-ok ch'ikat toj tne'l, qa texi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j majapal b'aj qa ilti'j k'okalx teqatz ti'j nutz' kwal, nkub' b'inchet jun q'umb'aj yol b'a' tej Tja nik'ub' aq'unt tej Nintzaj kawal tej Tja nik'ub' u'j, alj k'okalx yek'at qaj til minti' chtxola. J-uj te qanb'al ja jun u'j jatuma tojx chqil tku'x b'iyb'al toj, t-ab'q'ij ex tb'eyal tnajb'al q'a nutz' kwal, Qaj kloj tej código ot chi kub' najset, qa qaj teqatz qcheja je' qaj til chiw toklen mo noq ch'in, qaj xinaqa ex jtb'eyal chnajb'al qaj mamb'aj mo qaj k'ojlal, jun nutz' q'umb'aj jaxax chi'j qaj ot chi ok b'inchet ex qa tej nutz' kwal lu tokx toj k'ojlab' mo otz'etz tzapet.

Qa tej nutz' kwal ot jaw tzyet, ja qanb'al ilti'j k'okalx yek'at choj qaj 48 amb'il te junt ti'j tzuyb'al.

6. ¿Tijala jun ab'ib' yol te tzuyb'al?

Ilti'j kxe'l q'i' jun ab'ib' yol tib'aj tqanil te qa tej nutz' kwal ilti'j k'a' yukat toj ja' juxsamaj uj tokx yek'at ja qanb'al. Te che qaj nutz' kwal lut qa tzyu'nk'a, ja ab'ib' yol toj chqil nkub' nik'et te teja junt q'i tej ab'ib' toj tja kawb'al ti'jxa tzuj uj tokx yek'at ja qanb'al.

Ja tja kawb'al b'a' ttzaj tzyet ja ab'ib' yol ot txi' q'umat tej nutz' kwal chi'j qaj tu' taqa xjaw tzyet, ja tten ex qaj tzaq'b'eb' che qaj tiq'ch tten tej Tja kawb'al te Yiwina ex ja toklen te tu' tokx yek'at tu' jun b'inchal u'j. Qaj tej nutz' kwal mi nax tok jun b'inchal tu'j, ja tja kawb'al k'okal tch'ika jun seyattzaloj jatj nutz' kwal k'okalx chjontat mo mi. Qatza jun rata ma japal b'aj qa qaj mamb'aj q'i' jpwaq chu' te chjolakxta jun b'inchal u'j, ch'inch'a qama tajb'e qa qaj mamb'aj k'a'l chmeltz'u' tej b'ajtzb'al tnom ti'j yek'b'il.

Q'a nutz' kwal at toklen te q'umlakxta qaj tu' taqa jtzuyb'al te nimk'a tten. Q'a nutz' kwal b'a' tok tqana che qaj xjal ekub' b'inchantat che qaj techb'al te tzyulk'ata tej tzuyb'al ntzaj tzyet cheka qaj xjal etzaj chq'o' qaj q'umb'aj tumal toj ja ab'ib' yol te tzuyb'al. Q'a nutz' kwal jax ju'xa b'a' t-xi' q'ajt chi'j qaj chtzqi' ti eb'ajta te onal ex te yek'lakxta che qaj techb'al chik'aj tex. Noqxax chi'j qaj njaw jlet tu'j ab'ib' yol lu, ja tja kawb'al ilti'j k'okal tnik'a qa qaj til tej qanb'al jaxax qacheja.

Ja tja kawb'al ilti'j kwel tkuya ja jatuma k'okalx tq'o' toj ja' ja jun tumalxax te tej nutz' kwal, alchej b'a' tel nik' ti'j qa tej nutz' kwal k'kalx q'o' tjaq' niy cheyb'aj toj ja' mo toj ja Ja' te Qpoj. Qa tej tja kawb'al ma kub' t-xi'ma jun kuyb'al te q'ilb'atzta tej nutz' kwal toj ja', ja npon b'aj ilti'j kxe'l lape chi'j qaj kab't kawb'al lu:

• Q'a nutz' kwal aj meltz'a toj jun q'umb'aj te kawb'al toj tne'l
• Q'a nutz' kwal etz tzaqpaj toj jun ja' te tzuyb'al
• Q'a nutz' kwal k'elal oq q'a qama tz'etz chtzaqpi' jaq'a
• Q'a nutz' kwal ntajb'e' te tu' tok klet tu'j tej tten toj ja ja' mya' tumal, teq'a nutz' kwal teja noksa tacha mo lu tkub' toj t-xob'lil te nok tacha, q'a nutz' kwal at jun tyab'il te ttzakal tnab' mo t-xumlal ex qaj tiq'ch tten lepch ti'j ja ch'inch'a jte til jatzunja ntzaj q'umat tej tzuyb'al.
• Ja ntajb'e' te klolakta junt xjal ex jte.
• Jun nutz' kwal mo jte b'inchal tu'j b'a' tokx tqana junt ak'aj ab'ib' yol. Teja lu nokx tzaqpet qa otz'okx qanat ja nokx yek'at che qaj ak'aj techb'al chib'aj qaj tu' taqa tej tzuyb'al.

7. ¿Tijalaj jun ab'ib' yol te toj ttenb'al kawal?

Ilti'j kwel nik'et jun ab'ib' yol chib'aj qaj til nchi okx q'umat choj qaj 15 q'ij te tja kawb'al naj toj ja ab'ib' yol te tzuyb'al qa tej nutz' kwal ojawxa tzyet mo choj qaj 30 q'ij toj u'j nok te calendario qaj tkub' naj toj ja ab'ib' yol te tzuyb'al qa tej nutz' kwal luma tz'etz tzaqpet, qatza jat tej amb'il ma txi' nimax netztza ti' tib' toj ti'j ja u'j lu. jun ab'ib' yol b'a'nx t-xi' q'i'; aj, ja plaj matxi' qanb'aj ja kxe'lx q'i' ilti'j ktza'l tq'o' jun tb'anal tu' taqa te tej kxe'lx q'i'. Toj chqil, cnhi el q'i' qaj nche'x nimax ex, qama chi okx tzaqpet, ja tajlal q'ij teja junt ab'ib' yol nxi' nik'et toj naj jun q'ij. Uj tkub' xi'mat tej kuyb'al lu, ja ajkawal nkub' t-xi'ma te kuyb'al ja tajb'al te qaj tej nutz' kwal ex qaj te tman at nimk'a amb'il chi'j te tu' chkub' ten ayol te yek'lakxta tej chyol tej il.

Uj ttzaj tzyet ja ab'ib' yol tej tenb'al te ajkawal, xi ajkawal b'a' tjatz t-xnaq'tza' ja txol tej qanb'al ex ktza'l ten q'umta. Junttza maj texi ajkawal kwel ttz'ib'a ja ti' ntema ja ab'ib' yol, qaj tiq'ch chten ex qaj ch'inch'a chtzaq'b'eb'. Nxi' q'o' tumal che qaj mamb'aj mo qaj k'ojlal qa b'a' chkub' kuyat te tchajsa toj chkwent ja chojb'al te alchexa ma kub' xitat ex k'elal mult qama tz'ex q'umat tej nutz' kwal te tu' tkub' tb'incha'. Xi ajkawal kxe'ltza tqana tej nutz' kwal qama tz'okx ttzaqpi' mo ma kub' tewa ja jaxax chi'j qaj il.

Q'a nutz' kwal b'a' tkub' tb'isa te tu' mi tz'okx tq'uma qaj til te nokx ten q'umta. Qa lu tetzsa ti'jxa ja nkub' b'isat, q'a nutz' kwal k'okalx tyek'a jun q'umb'aj jaxax te nok nik'at qaj il ti'j, jatzunja nxi' q'umat te q'ilakxta ti'j jaxax chi'j qaj til. Uj tkub' b'inchet, xi ajkawal ilti'j qjapal b'aj tu' qa teq'a nutz' kwal nelxax tnik' ja t-xi'len chi'j qaj il ex qaj lepch ti'j qama tz'okx tzaqpet qaj til.

Qa teq'a nutz' kwal nkub' t-xk'eya qaj til, aj teq'a nutz' kwal b'a' tokx tq'uma qaj ot chi kub' b'inchet nchi okx yeka't titza techb'al tu' xi Nintzaj kawal tej Tja nik'ub' u'j. Ju'x tzuj ab'ib' yol te tzuyb'al, Jnintzaj kawal te tzuyb'al, xi Nintzaj kawal tej Tja nik'ub' u'j k'okalx tyek'a qaj techb'al te onlakta tej te t-il, ex q'a nutz' kwal tu'j te b'inchal tu'j b'a' tok t-xqela qaj tzqilta ti eb'aj, b'a' tokx tyek'a qaj te tex tzqilta ti eb'aj ex qaj techb'al ex te q'umlakxta che qaj il twitz ja tja kawb'al. Ju'xtza toj ja tja kawb'al che qaj maxjalt, tej nutz' kwal at toklen te tu' mi q'ajt.

Xi ajkawal njapal b'aj tu' qa qaj nchi okx q'umat tej qanb'al jaxax qacheja. Qaj il ot chi kub' q'umat jaxax mya' je'ncheja tuya ja tten te yiwina. Qama japal b'aj qa qaj til jaxaxqa (mya' q'ajk'aqa), ja tja kawb'al kwel tnik'u' jun ab'ib' yol te tu' tjapal b'aj qaj xi'b'al tumlk'a te xi'mxta te tej k'ojlab', q'umxta ti k'okal se't ex q'umxta b'a' yol tej nutz' kwal. Qa texi ajkawal majapal b'aj tu' qa qaj til mya' jaxaxqa, netz xe'tt qaj nokx q'umat.

 8. ¿Ti jala jun ab'ib' yol te nkub' ten?

Ja ab'ib' yol lu nxi' nik'et qama chi kub' tzyet qaj til ex b'a' chiy aq'maset naj. Mo b'a' tkub' nik'et jun ab'ib' yol te 10 q'ij qa tej nutz' kwal lu tzyu'nk'a mo te 30 q'ij jatzax taj tokx yek'at ja qanb'al, qatza ch'inch'a ma txi' nimset tuya kuyb'al.

Toj ja Ab'ib' yol te Nkub' ten, xi ajkawal njapal b'aj tu' alcheja kuyb'al mo xi'mb'al tumalxax te ilti'j kwel tkuya te tej k'ojlab', q'umxta ti k'okal se't ex q'umxta b'a' yol tej nutz' kwal, jatuma nokx smet ja te tu' tetz xe't. Tjaq'x ja ab'ib' yol, xi nintza ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j ilti'j kwel kwel tb'incha' jun joyb'al te chqil tej nutz' kwal te tej tja kawb'al. Ja joyb'al te chqil nokx tb'ajsa' alchexa q'umb'aj tumal njaw chmet ti'j nkub' ten, chuyax tzun qan ti' chten qaj najaj ex xnaq'tzb'al, qaj tiq'ch chxi'len te sb'ub', jun q'umb'aj jaxax tej nb'aj ya't ex qaj yol nex q'umat. Ja yol tib'aj chqil lu ilti'j kwel ten te chqil qaj xjal luqa ete'ktz tjaq'x ja Ab'ib' yol te Nkub' ten.

Toj ja ab'ib' yol, nokx yek'at techal ujtza lut tumalxax ja nkub' ten. Ja joyb'al ti' chqil ex alchexa junt q'umb'aj tumal at-xax ilti'j nxi' tyek'a tej Nintzaj kawal mo q'a nutz' kwal tu'j te b'inchal tu'j te onxta tej ajkawal te xi'mxta tej kuyb'al tumalxax. Jnb'aj yajlet b'a' tokx yek'at jun q'umb'aj jaxax tz'ib'a mo nxi' yolat toj ja ab'ib' yol.

Te tu' tjapal b'aj ja xi'mb'al te tu' tkub' b'isat, xi ajkawal ilti'j k'okal tq'o' ti' tnab':

• Cheyb'aj jaxax ex kolb'al teja koj.
•  Ja at-xax ilti'j te b'inchalxta che qaj ixnin ti'j nb'aj ya't
• Jnintzaj ntajb'e' jnutz' kwal

Ujtza ot tz'okx yek'at chqil qaj techb'al ex q'umb'aj tumal, ja tja kawb'al b'a' ttiq' tu':

• Najsalb'ata che qaj njapal b'aj tej Ab'ib' yol toj Ttenb'al kawb'al ex xo'lb'atzta tej il, qa tej ajkawal majapal b'aj tu' qa te ntajb'e'm tej kawb'al ex ja tb'anal tej nutz' kwal ntajb'e' jun tu' tel q'i', mo te tu' tjapal b'aj qa tej nutz' kwal mi ntajb'e' te tu' t-xi' kwena mo te tu' tjaw b'int junt maj.
• Q'olakxta tej nutz' kwal tjaq' 6 xjaw te k'iyal cheyb'aj mya' tumal tu'j tja nik'ub' u'j te tzaqpib' lepch yol ti'j
• Q'olk'ata te tu'j nutz' kwal k'okal cheyat te k'ojlab' tu'j tja kawb'al, jatzunja nokx tzaqpintat qa tej tja kawb'al nokx te chxel qaj mamb'aj titza te tu' tkub' chkuya qaj kuyb'al te tej k'ojlab', q'umxta ti k'okal se't ex q'umxta b'a' yol tej nutz' kwal. Toj tzunja tten lu, xi ajkawal b'a' tkub' tb'isa jte cheyxta tumalk'a tej nutz' kwal mo te moyb'al tej tajlal te cheylakta qa tej mamb'aj mo k'ojlal at tib'aj nutz' kwal.

Qa teq'a nutz' kwal ma tz'aj tu' tten tjaq' tk'ojlab' ja tja kawb'al, xi ajkawal at qaj kab't ti b'a' ttema att titza te nkub' ten (toksa tajlal ti' ttxola te tchuwal):

• K'elatz tzaqpet jnutz' kwal lepch yol ti'j qa tej niy cheyb'aj tej nitzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j
•  Smalxta tej nutz' kwal ta' tja tzaqpi' lepch yol ti'j tuyatza niy cheyb'aj
• Q'olakxta tej nutz' kwal toj tzaqpib' lepch yol ti'j tuya niy cheyb'aj toj ja' te jun tarmana
• Q'olakxta tej nutz' kwal toj k'ojlab' te aq'chlab', jun ja' te yub' tzaq'b'e'nb'ax mo jun kloj te onal chjo'
•  Smalxta tej nutz' kwal toj jun ja' te tzuyb'al tex jatzan, ranch mo tchq'ajlaj te tu' tqxanay toj b'ajtzb'al tnom
• Smalxta tej nutz' kwal tej Ajkawal te Qpoj te California

Qama tz'etz xe't jnutz' kwal toj ja' ex ma pon aq'b'aj toj tja jun tarmana, k'ojlab' te aq'chlab' mo ja' te jun kloj, ja tu' tokx q'o' mi nkub' tziyat jun tu' tkub'm kawat ex nkub' b'inchet jun u'j nik'xta tej il tete junt q'ij tej nutz' kwal ex ntajb'e' qaj cheyb'aj jaka q'ij tej jatuma k'okalx q'o'. Qa tej nutz' kwal lu tokx toj jun ja' te cheya jaxax, xi ajkawal ilti'j k'okal tch'ika j-amb'il tumalk'a te tzuyb'al. Qa jun ajkawal ma txi' smantat jun nutz' kwal tej Ajkawal te Qpoj te California, xi ajkawal ojapal b'aj tu' qa tej tten te tnab' ex te t-xumlal jnutz' kwal jaj qa tej nutz' kwal b'a' tok ten ti'j nkub' kawat te xnaq'tzb'al nxi' q'umat mo kab't programa ntzaj toya J-ajkawal te Qpoj.

Qa jun nutz' kwal ma tz'etz tzaqpet lepch yol ti'j, xi ajkawal b'a' tkub' tnik'u' qaj tiq'ch ex qaj nche'x q'umat yol chi'j te tej nutz' kwal. Qaj lepch yol chi'j b'a' chok meyet ex jax ju'xa b'a' tok qanat qa tej nutz' kwal te tu' tetz choj qaj toklen tku'x toj u'j, noqxqa at ttxola ex luqa q'uma yol che te q'olxta che qaj ntajb'e' jnutz' kwal. B'a' tex q'umat tej nutz' kwal qa:

• Ktemal toj tja xnaq'tzb'al minti' tu' tkub' naj qa mi ot tz'okx tq'uma tu' taqa
• Ktemal toj ab'ib' nab' chuya qaj te tman mo qaj k'ojlal
• Kwel tq'o' jun tu' tchaj tun na
• Kwel tkuya tuya chqil qaj kawb'al
• K'okalx toj cheyb'aj chi'j qaj droga ex q'e'
• B'inchalxta onb'al toj koj
• Ktemal toj programa te aq'unt minti' tchojb'al q'o'
• Nok tq'o' moyb'al chi'j qaj xjal b'a' chi cheya
• Najsalk'ata mo meyolakta che qaj tajb'il te q'ilxta
• Chjolakxta te tu' tetz q'i' jnkub' ichintat mo chjolakxta jun mult
• k'okalx toj jun joyb'al minti' q'umb'atz tu' kawb'al

Qatza lu matz'etz q'umat te jun nutz' kwal te tu' tokx chjet jun moyb'al mo jun mult, nkub'tza yek'at qa tej xjal q'ilta tej k'ojlab' ex te cheyxta joniy mo b'a' at ttxola ex t-xumlal jnutz' kwal ja tchajsa toj tkwent tuya jnutz' kwal ti'j nich'in ex jmult.

9. ¿Tijala b'a' tb'ajta yajk'at tej uj tex ja ab'ib' yol te nkub' ten?

B'a' tkub' nik'et nimk'a kab't ti b'a' ttema te tej nutz' kwal ti'jxa tzuj ot japal b'aj tej il.

• Yolxta tib'aj:
  Qa tej nutz' kwal mi ot chaj b'a' toj twitz chuya qaj tzaq'b'eb' tej tten mo nkub' tna' qa xi kub' najset qaj te toklen, q'a nutz' kwal tu'j te b'inchal tu'j b'a' tok yolal ti'j il twitz Jtja kawal te Yolakxta. Qa tej nutz' kwal matajb'e tu' t-xi' aq'unat, ja Q'umb'aj tumal te tu' tokx yolat ilti'j k'okalx yek'at tojn ja 60 q'ij tjaq'x ti'j ja netz q'umat nokx q'o' mo ja tajlal xjaw tej ab'ib' yol te nkub' ten. Ja Nintzaj kawal tej Tja nik'ub' u'j jax ju'xa b'a' tokx ten yolal ti' jun kuyb'al toj qaj tten tumalxax.
• Qanlakxta te tu' tel najset jun netz q'umat te kawb'al:
  Q'a nutz' kwal jax ju'xa b'a' tokx tqana tej tja kawb'al te tu' t-xi' tb'incha' mo najsalb'ata jun netz q'umat. Ja qanb'al ilti'j kxel lape ti' jun junxat te jun tten mo ak'aj techal.
• Jnkub' ten nimx moyb'al
  Qa tej nutz' kwal minti' tb'anal te tuya ja nkub' ten q'umb'atz, q'a nutz' kwal b'a' taj meltz'et toj ja tja kawb'al ex b'a' tokx qanat jun tu' tkub' ten nimx meyo'nk. Teja lu tojx chqil nb'ajta uj qa tej nutz' kwal mi ot txi' lape chi'j qaj nchi pon b'aj ex qaj yol ntzaj q'umat tej tzaqpib' lepch yol ti'j.
• Qanb'al te tu' tok sella chi'j qaj u'j te kawb'al te che qaj nutz' kwal:
  Q'a nutz' kwal b'a' tokx tqana toj tja kawb'al te tu' tok tq'o' sello chi'j qaj te ttz'ib' che qaj nutz' kwal. Ja qanb'al b'a' tokx yajk'at teqa ot tz'ex 5 ab'qij jatzax taj tb'aj ja il mo toj alchexa amb'il ti'jxa tzuj teqa tej xjal ot tz'ex tib'aj 18 ab'qij. Chjaq' qaj tten, q'a nutz' kwal mo jun nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j b'a' tokx tqana tej tja kawb'al te tu' tok tq'o' sello chi'j qaj tz'ib'b'al te tzuyb'al, ja paq u'j tej tja kawb'al, qaj tz'ib'b'al te tzaqpib' lepch yol ti'j ex te q'olakta kab't jatuma tz'ib'wax te alchexa junt tja q'oltzta onb'al jaj b'a' ttiq' qaj tz'ib'b'al joniyk'ax tuya jun il.
  Ja qanb'al ilti'j kwel tb'incha' toj tja nik'ub' u'j te tzaqpib' lepch yol ti'j. Jun nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j njapal b'aj tu' qa tej xjal ma jaw sk'et te tu' tokx tyek'a jun qanb'al twitz jtja kawb'al, b'inchank'a ex yek'akx ja qanb'al, b'inchak'a jun u'j te q'umb'aj t asdfgvbumal te tej tja kawb'al, nik'unk'a ja tqanil te ab'ib' yol ex ch'ikax tej Tja nik'ub' u'j tej Nintzaj kawal tej Tja nik'ub' u'j. Xi ajkawal kxe'l tcheya jqanb'al ex j-u'j te q'umb'aj tumal ex yajk'attza kwel tkuya tib'aj qanb'al ti'j tzuj nb'int tu' ju'n plaj tumalxax, tuyax tzuj ti'nj til, qa tej nutz' kwal otz'ok ttz'aqsa' jnkub' ten ex qa at alche jun il te ttenay lepchtz ti'j il eb'aj.

 10. ¿Ti' alche nkub' te junxat ja Tja kawb'al te Yiwina te Qpoj tej Tja kawb'al te Sb'ub' te che qaj Maxjalt?

Te tu' tkub' tej ntema te tche'nk, ja junt tten ntzaj toya jun tz'ib'b'al te chqil titza tzuj Tja kawb'al te Yiwina tek'ax ti'j Tja kawb'al te Sb'ub' che qaj Maxjalt.

11. ¿Qa chi'j qaj nutz kwal titza maxjalt?

 Jti ntema tz'ib'ak'ax toj tne'l toj chqil nku'x tz'ib'at chitza tzun qaj nutz' kwal nchi nej tu'j Tja kawb'al te Yiwina. Aj, at ka'b'a nel ti' tib' ti'j at ttxola ti'j ntema jatuma ja tten nok tb'i' qaj nutz' kwal njaw jlo' yol chi'j ti' jun chil. Toj chka'b'al qaj nb'ajta, q'a nutz' kwal mi nxi' ti' aq'unt tu'j ntema te yiwin, aj nxi' sma'nta toj ja tja kawnb'al che qaj maxjalt.

• Nokx yek'at txuk

toj 2000, ja kawb'al te chqil ex qaj nok chsqit te California okub' ch-ch'ixpu' qaj ti ntema ti'j tzunja tej tten nxi' taq'masa' qaj kwal nche'x q'umat. Ti'jxa tzuj nokx q'i' ex ex jxqelb'aj, xi nintzaj ajkawal te tzaqpib' lepch yol ti'j nxi' tjyo' qaj tiq'ch nb'aj ttxlaj jnutz' kwal njaw jlo' yol ti'j chi'j qaj til ex nokx tq'o' j-il te tj tu' tokx yek'at, ja Tja nik'ub' u'j tej Nintzaj kawal tej Tja nik'ul u'j b'a' ttiq' te yek'lakxta che qaj il txuk toj jun tja kawb'al te sb'ub' te che qaj maxjalt.

Qaj plaj ilti'j kwel tkuya xi nintzaj kawal toj ja kuyb'al je'j qa te q'a nutz' kwal:

1. Otz'okx naj q'umb'aj jaxax tjaq' ja k'ojlab' tej tja kawb'al ti' jun til chiw toklen
2. Q'i' tela jun 14 ab'q'ij taj tkub' tb'incha' jtyiwinal
3. At jun ttz'ib'b'al toj tne'l ex q'i' jnutz' kwal tu' 16 ab'q'ij b'ix nutz'x twitz 18 toj ja taj tb'aj ja ak'aj il
4. Jte til ja'la jaj:

• Jun b'i'ya toj tne'l kol
• Ok tnimam tib' te b'i'ya na' tu'
• Alq'a' chiw toklen jatuma ja sb'ub' nokx toj chiwx sb'ub'
• Qaj te til chiw choklen jatuma q'a nutz' kwal etz ttzaqpi' jun arma tuya q'a'q
• Qaj te til te qitk'a xu'j ok tlamo'

Qa tej il ma tz'okx yek'at toj jun tja kawb'al che qaj maxjalt, q'a nutz' kwal lu tzyu'nk' ti' chqil qaj tten, qaj ntema ex qaj toklen te jun maxjalt. Teja lu nokx tsmo' ja jaxax che qaj ti pjalta tu' te junt q'ij ja k'okaltz ti' jun maxjalt qama txi' sb'u' ti'jx jte til. Aj, uj tok tz'aqset ja il, xi ajkawal b'a' tkub' tkuya qa tej nutz' kwal ilti'j k'okalx ti' jun nkub' ten te qpoj qa tej nkub' ten k'ab'el b'a' te cheqaj ntajb'e' tej il nxi' yolat ex qa tej nutz' kwal ma txi' sb'u' k'okal tklo' jkoj.

• Ab'ib' yol tej te Leya

Ti'jxa tzuj ab'ib' yol te tzuyb'al ex tjaq'x j-ab'ib' yol te ttenb'al kawal, xi Nintzaj ajkawal te Tja nik'ul u'j b'a' tokx tqana jun ab'ib' yol te tu' tjapal b'aj qate q'a nutz' kwal chiw ex tumalk'a te tu' tok jyet toj ja Tja kawb'al te Yiwina. Ja qanb'al te tu' t-xi' xi'mat j-il lu nxi' lape ti'j chiw toklen tej til ex ja t-ab'q'ij jnutz' kwal toj ja amb'il tej til.

Xi nintzaj ajkawal te tzqpib' lepch yol ti'j ilti'j kxe'l tjyo' ex kxe'l tq'o' tej tja kawb'al jun u'j te tumal chib'aj qaj aq'anal te leya ex jyol o'txa te xjal tej nutz' kwal ja nkub' ab'it qa tej nutz' kwal kxe'l ttzaq'b'e' ja ab'ib', ja nxi' q'o' te ti k'okal ex qaj programa etzaj oyat toj ja tten te nel yiwinax. Xi nintzaj ajkawal lepch yol ti'j jax ju'xa ilti'j k'okalx tsma' jun yol b'a' nxi' q'umat tej tja kawb'al tib'aj ti' leya jnutz' kwal. Toj ja ab'ib' yol lu jax ju'xa ilti'j kwel tyek'ana te chqil qaj plaj tokxsa toj ja il.

Toj ja ab'ib' yol, xi ajkawal nkub' ttziya ja u'j te q'umb'aj tumal te tzaqpib' lepch yol ti'j, titza tzuj alchexa jun techb'al mo q'umb'aj tumal noq lepcht nokx yek'at titzaxsa tu'j Nintzaj ajkawal tej Tja nik'ub' u'j titzaxsa tu'j b'inchal tu'j jnutz' kwal. Yajk'attza, ja tja kawb'al ilti'j kwel t-xi'ma jun kuyb'al lepchtza ti'j nutz' kwal k'a'ltz ttzaq'b'e' ti'j ab'ib', ja ncxi' cheyat ti k'okal edx qaj programa nchi tzaj oyat toj ja ntema te nel yiwinax. Uj tkub' b'isat ja njapal b'aj lu, ja tja kawb'al ilti'j kwel tziyat qaj kab't yol lu:

• Ja kol te tz'aqsalta tej yiwin
• Qa nutz' kwal b'a' tjaw b'inchet junt maj tjaq'x j-uj tpon b'aj toj tenb'al te kawal tej Tja kawb'al te Yiwina
• Qaj tu' te qa at til te sb'ub' naj tej nutz' kwal
• Qaj tzaq'b'eb' che qaj nchi ok tzyet naj te tu' tjaw b'inchet tej nutz' kwal
• Qaj tiq'ch ntema ex jchiw toklen chi'j qaj til te ja'la

Qa tej ajkawal majapal b'aj tu' qa tej nutz' kwal chiw te tej Tja kawb'al te Yiwina, ajtza tej tten nejtza ti'j Ab'ib' yol te Ttenb'al ajkawal. Qa texi ajkawal majapal ba'j tu' qa tej nutz' kwal mya' chiw te tej Tja kawb'al te Yiwin, ja tja kawb'al k'elal tnajsa' ja qanb'al ex k'okalx tq'o' jnutz' kwal toj jun ab'ib' yol che qaj maxjalt. Ja nintzaj kawal te tja nik'ul u'j kxe'l ttzyu' jun ktemal toj jun tja kawb'al te sb'ub' te che qaj maxjalt tuya tzuj nokx yek'at te jun nok q'umat. Q'a nutz' kwal aj kweltza tzyet chi' chqil qaj tenb'al, Nxi' q'i' ex qaj toklen toj ja tja kawb'al te sb'ub' te che qaj maxjalt. Q'a nutz' kwal jax ju'xa b'a' tokxtz ti' jaxja sb'ub' k'elatz ti' jun maxjalt ti'jx tzuj til. Toj ju'nqch il, q'a nutz' kwal b'a' tjaw sk'et te tu' tkub' tkuya jun sb'ub' toj ja Ab'ib' yol te Qpoj te California.

• ¿B'a' nkub' tzyet jun nex q'umat te jun ab'ib' yol te leya?

Mixb'a tokx yolat jun netz q'umat q'umb'ax toj jun ab'ib' yol te leya. Te tu' tetz ti'na jun cheyb'aj te yolxta tib'aj, ja plaj b'a' tokx qanat jun q'umb'atz tu' kawb'al, ja plaj b'a' tokx qanat jun netz q'umat tu' tja kawal te tu' tkub' tzyet ja nkub' nej nkub' aq'maset. Te tu' ttzaj tzyet j-aq'unt te tjaq'x mo, q'a nutz' kwal ilti'j k'okalx tyek'a jtjaq'x jatza yajxaxt te 20 q'ij ti'jxa tzuj tne'l maj tej nutz' kwal toj ja okx q'uam. Xi Nintzaj ajkawal jax jiu'xa b'a' tokx tqana jun tqanil te tu' tokx q'umta tej ajkawal te qa tej nutz' kwal teqa teq'a nutz' kwal at ttxola tu' tokxay.

¿Ti tten uj t-xi' wab'i' qa chi jawal sk'et te tu' tetz wi' qaj onb'al at chtxola kotzqa?

Qaj onb'al at chtxola kotzqa te che qaj xjal sk'o'wa luqa ete'k'a toj Jkloj te Chqil che qaj Onb'al at Chtxola (titzatzuj, ja Tnom te xjal te Onb'al At txola ex ja B'inchab' che qaj Onb'al At chtxola). Qaj xjal njaw jlo' yol chi'j ti' jun til mlay b'int tz'okx tchjo' jun b'inchal u'j b'a' tokx tqana mo qanlakxta onb'al kotz tej Tja nik'ub' u'j tej Klol te Chqil. Qa nxi' tb'i'na qa qjawal tchmo'na qaj u'j, b'a' tokx tqanay jun smab' toj ja Tja nik'ub' u'j tej Klol te Chqil uj tpon toj tne'l maj twitz jtja kawb'al. Te tu' ttiq'ay kab't q'umb'aj tumal, b'a' tyolana tuya Jtja nik'ub' u'j tej Klol te Chqil toj ja b'ajtzb'al tnom te Alameda toj: (510) 670-5086 toj ja jawna tej b'ajtzb'al tnom mo (510) 268-7474 toj elna tej b'ajtzb'al tnom.

Qaj enlace te onb'al at ttxola tex jatzana

• Nten At ttxola tej Tchq'ajlaj tej ttxa' A'
• Qaj onb'al At chtxola Je'x ntzaj choya chib' Kotzqa
• Qaj tja nik'ub' u'j At chtxola te che qaj Kwal tej Kumna tej ttxlaj A'
• Klol te Chqil tej B'ajtzb'al tnom te Alameda

Kab't enlace b'a' chajb'en 

1. ajnab'il te kawb'al
2. Jtja nik'ub' u'j te Nik'ulk'ata che aj Tja kawb'al te California - Dogbook
3. Tja nik'ub' u'j te Nik'ulk'ata che qaj Tja kawb'al te California, Ja' te che qaj Najaj, qaj Kwal ex qaj Tja kawb'al
4. knolta te tu' tknet Kawb'al - Joyb'al te kawal kotz tib'aj jun matij te tiq'ch kawb'al.
5. Tja nik'ub' u'j te Xnaq'tzb'al tej B'ajtzb'al tnom te Alameda
6. CASA (qaj klol b'a'nxax ch'iklak tu'j tja kawb'al) tej b'ajtzb'al tnom te Alameda
7. Programa te b'a' tu'nay te tej Chonlal tekax tel tej B'ajtzb'al tnom te Alameda

1. Qaj kawb'al ex qaj b'incha' u'j te chqil: Ajnab' te Tja kawb'al te California

Toj ja sitio web tej Ajnab'il te Tja kawb'al te California b'a' tknet tu'nay:

• Qaj kawb'al te Chqil
• Qaj b'incha' u'j che qpoj te chqil

2. Qaj kawb'al ex qaj b'incha' u'j tex jatzana: Nintzaj Tja kawb'al te California, B'ajtzb'al tnom te Alameda

• Qaj kawb'al che qaj Qpoj tex Jatzan
• Qaj b'incha' u'j che Qpoj tex Jatzana

Unless authorized by statue, persons must petition the court to inspect a Juvenile Record. The Juvenile Court limits access to juvenile court records in accordance with California Rule of Court 5.552, and Welfare and Institution Code section 827. Juvenile court records may not be obtained or inspected by civil or criminal subpoena. Therefore, no information can be released over the telephone because photo identification cannot be verified, and this would include acknowledging that a juvenile case matter or file is on record.

If you are not authorized by Welfare and Institutions Code sections 828 and California Rule of Court 5.552, you must Petition the Presiding Judge of the Juvenile Court for access to police reports.

The required forms are: Petition to Obtain Report of Law Enforcement Agency (JV-575) and Notice to Child and Parent/Guardian re: Release of Juvenile Police Records and Objection (JV-580).

Fill out form JV-575, Petition to Obtain Report of Law Enforcement Agency. Print legibly and complete all relevant fields of the form. Indicate the name of the police department from whom you are requesting the report and the report number. Describe in detail the reason why you believe the records exist, how you intend to use them and why the records are relevant to your intended purpose.

Submit the original and two copies of forms JV-575, and JV-580 to the court. You may do this in person at the Juvenile Court Clerk’s Office, 2500 Fairmont Drive, Suite 3013, San Leandro CA 94578 on the 3rd Floor of the Juvenile Justice Center. You may mail your request to the address mentioned herewith.

The court will contact you by mail or phone as to the status of your request within ten to twelve weeks. The court may either deny or grant your request or ask for additional information. In some cases, the court may set your request for a hearing. If your request is granted, you will receive a certified copy of the order in the mail with instructions. Take the order to the policy agency and a valid identification card with you to obtain your copy of the police report.